Như bạn thấy đấy, nếu ai đó bảo bạn giao tiếp tiếng Anh không cần ngữ pháp, thì hoặc họ tư duy quá đơn giản, hoặc họ chẳng hiểu gì về vai trò của ngữ pháp trong giao tiếp cả.
Một lần xem phim, nữ nhân vật chính đi phỏng vấn xin việc, thấy hình một con chó rất xinh ở trên bàn. Cô nói: “She’s so beautiful”. Người phỏng vấn bảo: Yes, she was beautiful. Và nữ chính bật khóc nức nở: “she’s so beautiful, so tiny little beautiful dog”

Bạn có hiểu điều gì xảy ra, và tại sao nữ chính lại khóc? Lý do là người phỏng vấn nói là “she WAS beautiful” – hàm ý là con chó đó chết rồi.

Việc sử dụng thì quá khứ như vậy là tương đối phổ biến. Ví dụ, phim “Grey’s Autonomy” có đoạn hội thoại giữa Grey và bạn mình. Bạn cô nói: “but he’s your father”. Bác sĩ Grey trả lời: No, he WAS my father. Bố mẹ Grey ly dị từ khi cô còn bé, và cô phủ nhận bố mình, mặc dù ông vẫn còn sống.

Lần khác, mình xem phim có đoạn nhân vật chính kể về chuyện bị vợ ngoại tình: “That was a rainy day. I come home early from work. I open the door and walk in the house. And I see my friend’s coat on the floor…”

Mình xem xong tặc lưỡi: “người Mỹ mà cũng dùng thì sai, phải là “I came home, I opened the door and walked into the house, and I saw my friend’s coat…” chứ. Vì việc đó xảy ra rồi mà.

Cô bạn bên cạnh cười, giải thích: “người ta dùng thì hiện tại để nói về điều trong quá khứ với hàm ý như thế nó mồn một trước mắt, sống động như đang xảy ra”. Mình gật gù: “thật vi diệu”.

Cô bạn ấy, đang học thạc sĩ ngôn ngữ học ở Mỹ, nói thêm có lần học môn ngữ pháp, khi bọn em thảo luận về những thì “phổ biến” trong tiếng Anh, thì sinh viên Mỹ bảo: bọn mình dùng tất cả các thì trong giao tiếp.

Mà xem cách người Mỹ dùng thì như mấy ví dụ ở trên, thì ngữ pháp không phải là một thứ khô khan tí nào. Nó giống như nhựa trên cái cây giao tiếp vậy. Thiếu đi ngữ pháp, cái cây sẽ không còn sức sống, và thật khô khan.

Tác giả: Quang Nguyễn

Bài đăng trên VnExpress: Sự kỳ diệu của ngữ pháp trong thực tiễn giao tiếp tiếng Anh