expert@moonesl.vn
Nhiều người học tiếng Anh Việt Nam tin rằng tiếng Anh của họ rất dễ hiểu, đặc biệt khi so sánh với tiếng Anh của người Ấn Độ. Hầu hết họ đều rất ngạc nhiên khi tôi chia sẻ rằng, theo ý kiến của tôi, hầu hết người Ấn nói tiếng Anh tốt hơn chúng ta.
Thực tế chỉ ra tiếng Anh của người Ấn Độ dễ hiểu hơn
Tôi cũng từng có quan điểm tương tự cho đến khi tôi đến Mỹ vào năm 2010. Tiếng Anh của tôi lúc đó khá dễ hiểu, nhưng trong giao tiếp, tôi vẫn cảm thấy có gì đó không tự nhiên. Tôi có một người bạn người Ấn và cô ấy nói tiếng Anh rất nhanh và khó hiểu. Tuy nhiên, khi giao tiếp với bản địa, cô ấy lại không gặp bất kỳ vấn đề gì. Giống như cô ấy là người bản địa vậy.
Điều này đã thay đổi nhận thức của tôi về cách phát âm tiếng Việt và đặt ra câu hỏi: tại sao tôi (và hầu hết người Việt) lại nghĩ rằng chúng ta nói tiếng Anh tốt?
Người Việt Nam nhận thức chưa đúng về lỗi phát âm của bản thân
Nhận thức của một người về ngôn ngữ của họ sẽ ảnh hưởng đến hiệu suất của họ. Nếu người học ngôn ngữ thứ hai không thể xác định điểm yếu của mình, sẽ rất khó để điều chỉnh và thay đổi để thành thạo ngôn ngữ đó.
Vấn đề là hầu hết người học tiếng Anh Việt Nam dường như đã nhận định sai về vấn đề phát âm của mình. Do đó, họ có thể tự tin khi giao tiếp với nhau bằng tiếng Anh (ví dụ trong môi trường lớp học) nhưng lại sợ nói chuyện với người đến từ các quốc gia khác, dù là người bản xứ hay không phải người bản xứ. Hầu hết người Việt cho rằng phát âm là về âm (sounds, IPA) và nếu chúng ta có thể phát âm rõ ràng các âm, chúng ta có thể giao tiếp tốt.
Bằng chứng người Việt cho rằng phát âm là học về âm
Để kiểm chứng giả thuyết này, tôi thử tìm kiếm trên Google Scholar “Vietnamese pronunciation of English”, để tìm hiểu quan điểm của các nhà nghiên cứu về các lỗi phát âm phổ biến khi người Việt nói tiếng Anh. Đến ngạc nhiên, tôi không tìm thấy bất kỳ nghiên cứu nào chỉ ra các vấn đề của sinh viên Việt Nam về giai điệu, ngữ điệu, sự trôi chảy (intonation, rhythm, fluency). Thay vào đó, hầu hết các nghiên cứu tập trung vào các khía cạnh âm vị, như cách người Việt phát âm sai âm hoặc âm cuối (Ha C.T., 2005; Duong T.N., 2008; Slowik O., Doan T.H.D., 2018).
Chuyển sang các nguồn “ít tin cậy hơn” nhưng được công chúng biết đến nhiều hơn bằng cách Google search “Vietnamese pronunciation problems of English”, tôi thấy cùng một mẫu, với hầu hết các bài viết tập trung vào hoặc ưu tiên các yếu tố âm vị hơn là giai điệu, ngữ điệu, hoặc sự trôi chảy trong phát âm tiếng Anh.
Những ví dụ này cho thấy nhiều giáo viên và người học tiếng Anh Việt Nam mạnh mẽ liên kết khái niệm phát âm tiếng Anh với các âm trong tiếng Anh. Các khía cạnh quan trọng khác của phát âm gần như bị bỏ qua trong nghiên cứu và thực hành giảng dạy. Do đó, người học tiếng Anh Việt Nam có xu hướng tập trung nhiều hơn vào sounds, cản trở họ khỏi giao tiếp tốt hơn.
Kết luận
Nhận thức của người học về phát âm khiến họ cảm thấy bối rối khi biết rằng tiếng Anh của người Ấn có thể tổng thể dễ hiểu hơn tiếng Anh của người Việt. Vào năm 2010, tôi nhận ra rằng phát âm của người bạn người Ấn của tôi tốt hơn tôi khi nhìn vào bức tranh tổng thể.
Mặc dù cô ấy có accent và phát âm sai một số âm, nhưng rhythm, intonation, và fluency của cô ấy rất tốt. Đây là các khía cạnh prosody cơ bản giúp người bản xứ hiểu các phát ngôn tốt hơn. Tiếng Anh của tôi lúc đó, mặc dù các sounds được phát âm rất rõ ràng, nhưng chậm, đơn điệu và không lưu loát, khiến nó kém dễ hiểu hơn.
Nhận thức về phát âm có thể thay đổi cách một người học ngôn ngữ nghe và nói. Một quan niệm sai lầm về “phát âm”, chỉ nghĩ đến nó như là chỉ có sounds, dẫn đến sự không hiệu quả của quá trình học.
Kiến nghị thay đổi cách dạy và học tiếng Anh ở Việt Nam
Có rất nhiều việc có thể được thực hiện để thay đổi sự thật này. Chính phủ có thể tham gia bằng cách thay đổi cách tiếng Anh được kiểm tra trong các kỳ thi quan trọng; các nhà nghiên cứu có thể bắt đầu bằng cách xem xét nhiều hơn các khía cạnh suprasegmental của sinh viên; giáo viên có thể ảnh hưởng ngay lập tức đến học viên của họ bằng cách tìm hiểu về phát âm và cho thấy tiếng Anh có thể dễ hiểu như thế nào bằng cách tích hợp các yếu tố prosody.
Điều này sẽ không xảy ra một sớm một chiều, nhưng miễn là chúng ta bắt đầu làm điều gì đó sớm, các học viên Việt Nam trong tương lai sẽ không còn tự hỏi: Tại sao tôi phát âm từng từ rất rõ ràng, nhưng lại không hiệu quả trong giao tiếp?
Tác giả: Quang Nguyễn
