expert@moonesl.vn
Nghe podcast tại đây
Khai quật bài này viết từ hồi còn bên Mỹ và sau đó được đăng trên vnexpress.net. Biết đâu ai đó có thể đọc và có chút cảm hứng?
1. Khi học kỳ mới bắt đầu
Thông thường, các giáo sư bao giờ cũng gửi trước nội dung khóa học cho từng kỳ đó, gọi là syllabus. Sách (textbook) để chuẩn bị sẽ được ghi ra cụ thể, có loại bắt buộc, có loại tham khảo. Nói chung, với mỗi môn trong một học kỳ, bạn sẽ đọc 1-2 quyển sách. Syllabus của giáo sư sẽ ghi rất rõ cách tính điểm và những bài tập yêu cầu trong toàn khóa (assignments). Vì vậy, khi bắt đầu khóa học, ngoài việc chuẩn bị giáo trình, bạn cần nhớ đọc thật kỹ yêu cầu các bài luận (deadline nếu có) và yêu cầu của các giáo sư để biết họ kỳ vọng gì ở sinh viên.
2. Trước buổi học
Các giáo sư luôn gửi tài liệu đọc để chuẩn bị cho mỗi buổi học. Số lượng cần đọc tùy vào mỗi giáo sư và môn học. Trung bình trước một buổi học, mình cần đọc khoảng 30-80 trang sách. Đây là yêu cầu bắt buộc.
Thực ra, bạn không cần phải đọc kiểu nghiền ngẫm, hiểu từng câu từng chữ, mà sẽ dùng cách đọc để lấy ý. Hiểu ý chính và đặt câu hỏi khi đọc vô cùng quan trọng. Khi đọc nội dung, bạn hãy tóm lược trong đầu ý chính của mỗi phần, và đặt bất kỳ câu hỏi nào mà bạn thấy thắc mắc, càng nhiều càng tốt. Bạn cũng có thể ghi chú câu hỏi ra vở, để đến lớp đặt câu hỏi.
Giáo dục ở Mỹ không phải là chỉ đọc sách giáo trình rồi học thuộc, mà bạn phải học cách đọc và tư duy, liên tục thắc mắc và đặt câu hỏi, nói chung không có cái gì là chân lý tuyệt đối đúng cả.
3. Trong lớp học
Một trong những tiêu chí đánh giá điểm chính là cách bạn tham gia thảo luận trên lớp. Bạn càng đặt nhiều câu hỏi và tham gia tranh luận, bạn sẽ càng ghi điểm với giáo sư (tất nhiên là ở mức độ phù hợp và tôn trọng người khác, chứ đừng không hỏi cũng nói, liên tục ngắt lời người khác).
Một trong những thử thách lớn nhất với sinh viên quốc tế, là việc nghe hiểu và tham gia thảo luận trên lớp. Rất nhiều bạn thi IETLS điểm vượt yêu cầu của trường, nhưng vào lớp ngồi nghe giáo sư và các bạn Mỹ tranh luận thì như vịt nghe sấm. Do đó, khi đi học ở Mỹ hay nước nào khác, bạn phải liên tục trau dồi khả năng nghe bất kỳ khi nào có thể, đặc biệt là ngoài giờ học trên lớp.
Vậy nếu không nghe được khi lên lớp, bạn phải làm gì? Phản ứng thông thường là chán, bị mất phương hướng, không hiểu bài. Mình đưa ra hai gợi ý nhỏ. Thứ nhất, bạn hãy tập trung cao độ, đừng cố nghe từng từ, mà bắt lấy từ chính, và cố gắng nắm ý. Việc đọc trước bài đọc ở nhà sẽ giúp bạn rất nhiều trong việc nghe hiểu trên lớp, vì thông thường sẽ xoay quanh nội dung liên quan.
Thứ hai, bạn nên tập trung bằng cách nghe để đặt câu hỏi. Nếu bạn chỉ nghe để chép lại, khả năng cao là cả tai và não sẽ rất mệt. Khi tưởng tượng sẽ đặt câu hỏi cho bạn cùng lớp lúc họ phát biểu, hay đặt câu hỏi cho bài giảng của giáo sư, bạn sẽ nghe chủ động hơn, đồng thời có thể chống lại cơn buồn ngủ. Cố gắng như vậy chỉ sau một học kỳ, bạn sẽ thấy khả năng nghe tăng vùn vụt.
Nhiều bạn cũng gợi ý là nếu không nghe được thì ghi âm lại buổi học, về nghe lại. Theo mình cách làm này rất mất thời gian, sẽ có thể khiến bạn trở nên ỷ lại, mất tập trung trong lúc nghe bài giảng. Cách nghe chủ động, nghe hiểu ý, nghe để đặt câu hỏi sẽ rất khó khăn trong giai đoạn đầu, nhưng hiệu quả về lâu dài.
4. Xử lý các bài luận
Xử lý deadline các bài luận cho thấy khả năng quản lý thời gian của bạn. Thông thường, mình sẽ không đợi tới gần đến hạn nộp bài mới làm, mà sẽ chuẩn bị từ trước đó rất lâu.
Trong syllabus của giáo sư, bao giờ cũng có phần các bài luận cần xử lý. Có những giáo sư cẩn thận, sẽ mô tả rất kỹ, gửi yêu cầu bài luận ngay từ đầu khóa học. Dựa trên những yêu cầu này, mình sẽ chuẩn bị tìm kiếm tài liệu liên quan để làm bài ngay từ những tuần đầu khóa, và bắt đầu viết bản nháp.
Bản nháp thường sẽ căn để hoàn thành gần hai tuần trước deadline. Một tuần trước deadline, nếu viết kém, bạn hãy mang bài tới Writing Center, nhờ họ sửa giúp lỗi ngữ pháp hay lỗi dùng từ. Sau đó, tuần cuối sẽ để dành cho việc trau chuốt lại bài và nộp. Nếu bài luận nào bạn cũng cẩn thận như vậy, thì chắc chắn là sẽ đạt điểm A.
5. Tạo mối quan hệ với giáo sư
Giáo sư của mình có nói một câu này, mình thấy rất xác đáng: Nhiều người đi học thạc sĩ, chỉ lấy điểm cao làm trọng, mà quên mất không xây dựng quan hệ tốt với các giáo sư, người sẽ cho họ lá thư giới thiệu về sau này. Tuy nhiên, xây dựng quan hệ ở đây không có nghĩa là đến nhà biếu xén quà cáp đắt tiền. Nếu muốn tặng quà, bạn có thể chọn một món quà nhỏ mang phong vị Việt Nam.
Giáo sư ở Mỹ thường cởi mở, luôn có giờ làm việc với sinh viên trong tuần (ghi rõ trong syllabus). Vì vậy, mỗi học kỳ, bạn hãy cố gắng xin gặp riêng họ ít nhất một lần để hỏi thêm về kiến thức muốn tìm hiểu. Trước khi tới, tốt nhất bạn nên email trước để thông báo. Trong lớp, việc tham gia tranh luận nhiều nhất có thể cũng là một cách tạo ấn tượng tốt.
Học thạc sĩ cũng là cơ hội để bạn tham gia nghiên cứu. Bạn có thể chủ động hỏi các giáo sư về dự án nghiên cứu của họ và xin được hỗ trợ. Nếu muốn nghiên cứu, viết bài đăng tạp chí, bạn cũng có thể nhờ các giáo sư giúp đỡ.
Khi nộp đơn xin học tiến sĩ, người ta sẽ nhìn CV của bạn xem có bài báo đã xuất bản nào không, bạn đã thực hiện nghiên cứu gì, có tham gia thuyết trình ở hội nghị vùng hoặc quốc tế nào không… Vì vậy, nếu có ý định học lên tiến sĩ, bạn phải đảm bảo đầu tư thời gian vào những hoạt động này.
Tóm lại, quan điểm của mình là đừng học vì bằng cấp hay điểm số, hãy học vì kiến thức. Xuất phát từ quan điểm đó, thái độ học của bạn cũng sẽ khác.
Bài đăng trên báo VnExpress: Kinh nghiệm học thạc sỹ ở Mỹ
Tác giả: Moon Nguyễn
