Tại sao bạn không “bắt từ” tiếng Anh được?

Thông thường, khi gặp khó khăn khi nghe, chúng ta thường đổ lỗi cho việc thiếu từ vựng. Tuy nhiên, đây chỉ là một trong ít nhất sáu vấn đề mà người học tiếng Anh gặp phải khi luyện nghe.

Lý do đầu tiên, chính xác là việc bạn không biết từ mới. Để biết vốn từ của bạn có đủ để nghe không, bạn có thể tìm “transcript” của bài nghe và đọc thử. Nếu bạn vẫn không hiểu, chứng tỏ vốn từ vựng của bạn không đủ. Hãy làm dày thêm vốn từ vựng của mình (một cách hiệu quả là qua đọc sách).

Lý do thứ hai khiến nghe tiếng Anh khó, là bạn biết từ đó được viết thế nào, nhưng chưa từng được nghe người khác nói. Đây là lý do tương đối phổ biến, đòi hỏi người đọc phải luyện tập nghe nhiều hơn. Cách hiệu quả để chữa “bệnh” này là, nếu gặp một từ mà trước đây bạn phát âm sai, hãy nghe từ đó thật nhiều để quen. Ví dụ, trong một bài nghe, bạn phát hiện ra mình nghe từ “innocent” không chính xác, vì trước đây phát âm sai, hãy lên trang “youglish.com” và gõ từ “innocent” vào, bạn có thể dành cả tiếng đồng hồ để làm quen với cách phát âm của từ này.

Lý do thứ ba là bạn nhầm lẫn những từ có cách phát âm giống nhau, ví dụ: “I can’t eat that, it’s crap” (tôi ghét món đó, đó là đồ bỏ) và “I can’t eat that, it’s crab” (tôi không thể ăn cua được). Khi nói về từ có cách phát âm giống nhau, thường chúng ta nghĩ tới những từ đồng âm khác nghĩa, nhưng những cặp từ tương tự, như “seat – sit”, “bus – buzz”, “player – prayer”… cũng gây không ít khó khăn cho người nghe. Nắm rõ một số nguyên tắc phát âm cơ bản sẽ giúp bạn vượt qua được thử thách này.

Vấn đề thứ tư khiến bạn không nghe được là vì nối âm. Để tăng hiệu quả trong giao tiếp, người bản xứ thường hay nối âm, nuốt âm và nói theo cụm, khiến người học tiếng Anh, những người có xu hướng nghe từng từ, gặp nhiều khó khăn. Cách duy nhất để vượt qua thử thách này là làm quen với các cách nối và nuốt âm của người bản xứ. Ví dụ, khi người Mỹ nói “you need to have a better bed” thì nghe sẽ giống như “you need-a hav-a bedder bed”, hoặc “gotcha” thực ra là “got you”.

Lý do thứ năm khiến bạn nghe tiếng Anh không hiểu được, là một yếu tố có lẽ ít người để ý, là bạn nghe được từ và âm, nhưng không thành công trong việc “chuyển tải” từ âm sang một từ có ý nghĩa, hoặc thậm chí là nghe được từ, nhưng không hiểu nghĩa của từ đó là gì. Trong trường hợp này, nếu bạn đang giao tiếp, bạn có thể hỏi lại ý của người nói; trường hợp nghe băng, hãy xem “transcript” và hỏi một người có tiếng Anh tốt hơn mình.

Lý do cuối cùng là bạn nghe được âm, nhưng hiểu nhầm sang một từ khác. Ví dụ, một lần khi đi ăn hàng, người “waitress” hỏi mình: “do you want fries, rice or salad?” (bạn muốn ăn khoai tây chiên, cơm hay salad?) mình nghe nhầm thành “do you want “fried rice”, or salad” (bạn muốn ăn cơm rang hay salad”), và phải hỏi lại đến 3 lần mới hiểu được ý của người hỏi (vì ăn đồ Âu nên hơi ngạc nhiên là họ có “cơm rang”). Khi sử dụng tiếng Anh càng nhiều, bạn sẽ càng gặp nhiều trường hợp tương tự. Thông thường, có thể dựa vào bối cảnh để “phán đoán” mình “dịch” từ âm sang nghĩa đúng hay sai. Ngoài ra, chỉ cần nhớ “thất bại là mẹ của thành công”.

Vì phạm vi của bài viết, mình chỉ đề cập tới một vấn đề nhỏ, đó là nghe “từ khóa” trong giao tiếp. Ngoài ra, còn nhiều yếu tố ảnh hưởng tới khả năng nghe hiểu như tốc độ nói, ngữ pháp, thái độ, hàm ý người nói… xin được chia sẻ trong những bài viết sau.

Tóm lại, để có thể nghe tiếng Anh được, đầu tiên bạn cần biết chính xác vấn đề của bạn là gì – và đề ra phương hướng giải quyết. Những người học nghe tiếng Anh nhiều mà không tiến bộ, một phần lớn là do sai phương pháp. Chúc mọi người thành công.

Tác giả: Quang Nguyễn