Phân biệt ‘on time’ và ‘in time’

Tình huống

Mùa hè đến, ngày mai cả công ty sẽ đi picnic. Mọi người hẹn nhau 5h30 có mặt để 5h45 xe bắt đầu chuyển bánh. 5h30 – tiếng chuông điện thoại rung lên lần thứ 5, bạn cuống cuồng bay khỏi giường và vơ bất kỳ cái gì trong tầm tay lao tới công ty. 5h44, khi xe chuẩn bị chuyển bánh cũng là lúc bạn lao ào lên xe như một cơn gió…

Một câu chuyện quen thuộc. Vậy, bạn đã “arrive on time” hay “arrive in time” cho cuộc đi chơi?

“On time” nghĩa là gì?

“On time” là việc bạn đến đúng giờ cho một kế hoạch đã định sẵn. Ở câu chuyện trên, kế hoạch là 5h30, nên việc bạn trễ tới 14 phút sẽ biến bạn thành “a late person” – tức là bạn không “on time”.

Nếu muốn nói, “anh ấy là người luôn đúng giờ”, bạn có thể nói: “He’s always on time”, nghĩa là anh ấy không bao giờ đến muộn.

Tuy nhiên, đúng giờ – “on time” – cũng là vấn đề văn hóa:

• Người Hàn Quốc hay Mỹ rất quý trọng thời gian, đến muộn là biểu hiện của thiếu tôn trọng và có thể mang lại cho bạn nhiều phiền phức.
• Ở Trung Quốc, nếu bạn đến muộn trong 10 phút, đó được coi là “on time”.
• Ở Nhật Bản, nếu tàu điện đến chỉ sau một phút so với giờ dự kiến, tức là nó đến muộn (late).
• Ở Đức, bạn được kỳ vọng đến sớm 10 phút trước cuộc họp (đến trước 9 phút được coi là “not on time”).
• Ở Nigeria, nếu một cuộc họp dự kiến bắt đầu từ 1h, nó sẽ bắt đầu trong khoảng 1-2h. 
• Ở Brazil, nếu có một cuộc họp qua mạng (social appointment), bạn không cần phải đúng giờ, trừ khi người ta thêm vào chữ “English time”.
• Người Nga thì coi trọng sự kiên nhẫn, chứ không phải việc đến đúng giờ, nên nếu có hẹn với người Nga, bạn nên đến đúng giờ nhưng đừng kỳ vọng điều ngược lại từ đối tác.

“In time” nghĩa là gì?

Quay trở lại ví dụ, rõ ràng đến muộn 14 phút biến bạn thành người “not on time”. Nhưng việc bạn đến trước khi xe khởi hành có nghĩa là bạn đã “in time for the trip”.

“Being in time” có nghĩa là bạn tới vừa kịp trước khi quá muộn; hoặc một điều gì đó xấu xảy ra. Tưởng tượng, bạn tới nơi hẹn vào lúc 5h46 và chiếc xe đã chuyển bánh, “you are not in time” – hoặc “you are too late”. Dưới đây là một số ví dụ khác cho “in time”:

• The accident victim was seriously injured; they got him to the hospital just in time (Nạn nhân vụ tai nạn bị thương nặng; họ đưa anh ta vào bệnh viện vừa kịp lúc).
• I missed the opportunity to go to that college because I didn’t submit my application in time. (Tôi bị mất cơ hội vào học trường đại học đó vì đã không nộp hồ sơ đúng hạn).

Người ta sử dụng “just in time” để diễn đạt ý tưởng “vừa kịp lúc”, tức là chỉ muộn hơn một chút thì hậu quả đã có thể xảy ra.

Kết luận: Phân biệt “on time” và “in time”

Tóm lại, “being on time” là một thái độ sống (punctuality) và có tính văn hóa. Trong khi đó, “being in time” là việc bạn đúng giờ trước khi hậu quả xấu xảy ra. Trong nhiều trường hợp, hai cách diễn đạt này có thể sử dụng thay thế cho nhau.

Chúc các bạn luôn “on time” chứ đừng chỉ “in time” nhé.

Tác giả: Quang Nguyen
(Bài viết đăng trên: VNExpress: Phân biệt on time và in time)