expert@moonesl.vn
Khi nghe tiếng Anh, cảm nhận chung là “người bản xứ nói nhanh quá”. Đây không phải vấn đề riêng của bạn. Làm thế nào để hiểu người bản xứ khi họ nói quá nhanh?
Một buổi party
Một ngày hè năm 2018, cả nhà được mời đi ăn “party” ở nhà “đồng môn” của cô Moon Nguyen. Nói chuyện với một bạn đang học “linguistics” người Nigeria tên là Oyebanji (gọi là bạn “Ồ-Yê”), bạn chia sẻ một điều rất lý thú, và mình cũng thấy rất đúng với hầu hết người Việt Nam.
Tiếng Anh ở Nigeria – ngôn ngữ thứ 2
Oye người Nigeria, một đất nước “đa ngôn ngữ” có 4 hay 5 ngôn ngữ mẹ đẻ phổ biến của nhiều tộc người. Người Nigeria ở các tộc người khác nhau khi giao tiếp thì sử dụng Tiếng Anh. Đến Nigeria, bạn có thể giao tiếp tiếng Anh và về cơ bản không gặp vấn đề gì. Với người Nigeria mà nói, xét trên khía cạnh nào đó, tiếng Anh còn quan trọng hơn tiếng mẹ đẻ.
Khó khăn khi nghe ở Mỹ…
Nhưng khi Oye mới sang Mỹ, bạn vẫn gặp vấn đề lớn khi nghe: người Mỹ nói nhanh quá. Quả thực, tốc độ nói là một rào cản rất lớn của người học tiếng Anh khi giao tiếp với người bản xứ.
…tốc độ nhanh quá
Cái này cũng giống trải nghiệm của rất nhiều người học tiếng Anh ở Việt Nam. Khi nghe người Mỹ nói, đôi khi bạn không hiểu vì họ nối âm, nuốt âm, luyến âm… Hoặc, đơn giản là não của bạn không đủ nhanh để xử lý ngôn ngữ. Bạn nghe được một từ ở câu đầu tiên và đang phân tích, thì họ đã nói sang câu thứ 4 rồi.
Cách để luyện nghe tiếng Anh nhanh
Hiểu về “rhythm” khi nghe
Đầu tiên, nói về chuyện người Mỹ nối âm, nuốt âm, nối âm. Điều này không khó hiểu. Khi bạn học một ngôn ngữ, thông thường bạn sẽ học từng từ. Khi người bản ngữ – của bất kỳ ngôn ngữ nào – nói, họ sẽ nói như nước chảy mây trôi. Lý do là, không có ai nói một câu: “what is your name?” mà lại đọc rõ cả 4 từ đó cả. Cùng lắm thì bạn nghe rõ được từ “what” với “name” thôi.
Đó là cái rất khác nhau giữa ngôn ngữ nói và viết. Ngôn ngữ viết rõ ràng từng từ một, ngôn ngữ nói thì không. Người Mỹ chỉ nói những từ “khóa” rõ ràng, cái này thuật ngữ gọi là “rhythm”.
Hiểu về nối âm, nuốt âm, giảm âm, luyến âm
Tuy nhiên, mọi chuyện không chỉ đơn giản như vậy. Khi nói tiếng Anh, để đảm bảo độ “flow” cùng một hệ thống âm cuối tương đối phức tạp, người Mỹ hay nối âm, nuốt âm hoặc luyến âm, khiên cho người học không tài nào hiểu họ nói gì. Ví dụ: “what’cha wanna learn?” là cách nói của “what do you want to learn”. Bạn thấy không, họ nuốt từ “do” (là từ không quan trọng), nối “what” với “you” thành “what’cha” và biến “want to” thành “wanna”.
Đó là lý do một giáo sư hàng đầu về phát âm của Mỹ đã nói trong một buổi hội thảo mà mình tham gia: “tiếng Anh dạy trong trường và tiếng Anh ngoài đời quá khác nhau.” Đây chính là khoảng trống mà phát âm có thể lấp vào. Do đó, nếu phát âm được dạy một cách hệ thống trong nhà trường, học sinh sẽ hiểu được lý do tại sao người Mỹ nói nhanh như vậy.
Tốc độ và khả năng xử lý của não bộ
Vấn đề không chỉ nằm ở phát âm, mà còn ở tốc độ xử lý ngôn ngữ của não bộ. Khi người Mỹ nói quá nhanh, và bạn nghe không quen, não của bạn xử lý không kịp, nghe 1 từ thì bị mất 3 từ.
Bạn nghĩ rằng nếu người khác nói: “I love you” với tốc độ siêu nhanh, bạn có nghe được không? Chắc chắn là được. Tại sao?
Vì não bộ của bạn đã “học thuộc” cách phát âm của cụm này rồi, nó không mất thời gian để xử lý. Đây là lý do chúng ta nghe tiếng mẹ đẻ không phải tập trung: não bộ quen với âm thanh quá rồi.
Bước 1: hãy hiểu cách phát âm của người Mỹ để có thể “phân tích” và hiểu họ nói gì (hãy tham gia lớp phát âm tiếng Anh toàn diện để tiến bộ nhanh nhất)
Bước 2: hãy “học thuộc” cách phát âm các từ và cụm từ của họ, để bất kể họ nói kiểu gì, bạn vẫn “bắt từ” và hiểu được ngay. Bạn cần phải luyện tập rất nhiều (hãy tham gia lớp luyện nghe tiếng Anh toàn diện để tiến bộ nhanh nhất)
Quang Nguyen
Bài đăng trên báo Vnexpress.net (Rào cản khi người bản xứ nói nhanh)
