expert@moonesl.vn
“Connected speech” là việc nói tiếng Anh theo một chuỗi liên tục, giống như cách người bản xứ giao tiếp hàng ngày. Khi các từ được nối với nhau, chúng được phát âm khác với khi đứng một mình rất nhiều. Trong “connected speech”, một số từ hoặc âm bị nuốt, cụm từ (thought groups) được nói cùng nhau, và các từ quan trọng được nhấn trong khi từ chức năng được giảm lược. Do đó, người nghe “không bản ngữ” sẽ gặp nhiều khó khăn.
Nuốt âm trong “connected speech”
Một trong những đặc thù của “connected speech” là biến âm hoặc nuốt âm khi các từ được đọc liền với nhau. Ví dụ, “want to” được đọc là “wanna”, “going to” đọc là “gonna”, “rock and roll” trở thành “rock ‘n roll”, “them” trở thành “’em” hoặc “’m”.
Hiện tượng này rất tự nhiên trong nói hoặc đọc, nhưng lại không xuất hiện trong văn bản viết nên những người học phát âm dựa vào đọc sách thường gặp nhiều khó khăn khi nghe “connected speech”.
Hiện tượng nuốt âm thường diễn ra ở chỗ nối giữa hai từ trong “connected speech”, mặc dù không phải ai cũng sẽ giảm âm như vậy. Ví dụ, vẫn có những người phát âm đầy đủ là “want to”, và những người khác thì giảm âm thành “wanna”.
Những âm bị nuốt thường là phụ âm /t/, /d/ hoặc /h/; hoặc là phụ âm bị “kẹp” giữa hai phụ âm khác.
Các trường hợp nuốt âm thường theo quy luật, hoặc là những cụm người bản xứ sử dụng rất nhiều hàng ngày, đến nỗi khi nuốt một âm (hoặc một từ), việc hiểu cụm từ đó vẫn dễ dàng đối với người nghe.
Thách thức với người học nghe tiếng Anh
Việc giải mã khi nghe “connected speech” là thách thức lớn và rất thường gặp với người học khi nghe người bản xứ nói.
Bất kỳ ai muốn nghe tiếng Anh tốt đều phải luyện nghe tiếng Anh tự nhiên (authentic English). Tuy nhiên, người học thường gặp khó khăn khi tách “từ khóa” ra khỏi một chuỗi âm thanh. Lý do là ranh giới các từ trong chuỗi không rõ ràng (trong văn viết có một dấu cách giữa các từ còn trong văn nói là một chuỗi âm liên tục). Hơn nữa, từ khóa có thể bị “biến đổi” vì các từ đứng quanh nó, không còn giống hoàn toàn với “phát âm chuẩn trong từ điển” nữa.
Người bản xứ giảm âm, biến âm mà nuốt âm rất nhiều trong ngôn ngữ nói – điều không xảy ra trong ngôn ngữ viết, và người học “dịch chuyển” từ ngôn ngữ viết sang ngôn ngữ nói cần phải quen dần với những biến đổi này.
Cách nhấn trọng âm trong “connected speech”
Trong tiếng Anh, cách nhấn trọng âm từ thường bị ảnh hưởng bởi bối cảnh. Vì thế, đôi khi cả người bản xứ cũng phát âm một từ tương đối khác nhau.
Một đặc thù thú vị của “intonation” (ngữ điệu) trong tiếng Anh là thường người ta không nhấn mạnh hai âm tiết khi nó đứng liền nhau.
Ví dụ trong câu “It’s a LOT EAsier”, có hai từ “có nghĩa” cần được nhấn, là “LOT” và “EAsier” đứng cạnh nhau. Nếu đọc riêng rẽ, do đều đứng trọng âm nên mức độ nhấn sẽ tương đương nhau. Nhưng vì “nguyên tắc” của “intonation”, thường cứ một âm nhấn thì âm đứng ngay bên cạnh sẽ “nhả” (một lên và một xuống), nên người nói sẽ có xu hướng biến trọng âm của một trong hai từ “LOT” hoặc “EAsier” thành một trọng âm phụ, tức là phát âm nhẹ hơn âm tiết được nhấn ngay bên cạnh, nhưng lại mạnh hơn âm tiết không được nhấn. Người ta có thể nhấn trọng âm chính vào “LOT” hoặc “EAsier” chứ không nhấn trọng âm chính vào cả hai âm tiết.
Tương tự, khi hai từ có nghĩa đứng cạnh nhau tạo thành một cụm, ví dụ, một cụm “tính từ – danh từ”, trọng âm của một trong hai từ sẽ bị biến thành trọng âm phụ.
Ví dụ trong câu “This is a NICE HOUSE”, có hai từ “nice” và “house” đều là từ được nhấn. Nếu đọc theo phát âm từ điển, hai từ sẽ được nhấn như nhau. Nhưng vì nguyên tắc “intonation” ở trên, có một từ được nhấn đầy đủ, và một từ giảm xuống. Vì từ “house” quan trọng hơn từ “nice” (từ bổ nghĩa), người ta thường nhấn nhiều hơn vào “house”.
Bài viết chỉ đề cập tới một vài khía cạnh có thể gây khó khăn cho người nghe/nói tiếng Anh rõ ràng và dễ thấy nhất. Ngoài ra, nghe “connected speech” còn liên quan tới những kỹ năng khác như giảm âm, hay cách để “tách từ khóa ra khỏi một chuỗi âm thanh”, đều là những kỹ năng mà người học phải rất quen thuộc mới có thể làm chủ được.
Hiểu về “connected speech” là một khía cạnh quan trọng của “phát âm tiếng Anh”, hiểu về nó sẽ giúp bạn nói tiếng Anh rõ ràng, tự nhiên hơn, và biết cách để luyện nghe tiếng Anh hơn.
Tác giả: thầy Quang Nguyễn