Phụ âm chặn trong tiếng Anh (stop consonants)

Học âm chặn vừa dễ, lại vừa khó. Dễ vì các âm này đều tồn tại trong tiếng Việt, mặc dù không phải ai cũng biết cách phát âm, nhưng chúng ta phát âm những âm này hàng ngày. Đây là 6 phụ âm trong hệ thống IPA tiếng Anh Mỹ.

Đặc thù của phụ âm chặn:

Những âm này được gọi là phụ âm chặn vì quá trình phát âm sẽ có 2 giai đoạn là:

• Giai đoạn 1: chặn hơi
• Giai đoạn 2: bật hơi

Âm chặn bao gồm 3 cặp âm, mỗi cặp bao gồm 1 âm vô thanh (đứng trước, in đậm) và hữu thanh (đứng sau), có cùng vị trí miệng khi phát âm:

Với các âm /p/ và /b/ có cùng khẩu hình, hơi được chặn ở môi, sau đó bật ra (giống như âm “p”, “b” trong tiếng Việt). Âm /p/ là âm vô thanh, còn âm /b/ là âm hữu thanh (rung dây thanh quản). Hồi nhỏ, tụi trẻ con thách nhau nói câu: “thầy giáo cắp cặp đến trường” mà môi không chạm vào nhau (hoặc chạm vào răng). Bạn sẽ không thể phát âm được, vì âm /p/ trong từ “cắp cặp” bắt buộc phải chặn hơi ở phía trước miệng (thường là dùng môi để chặn hơi).

Âm /t/ và /d/ có vị trí chặn hơi ở trong miệng. Lưỡi sẽ được đưa lên để tiếp xúc với phần ngạc cứng (phía trên răng cửa trên) để chặn hơi lại, sau đó bật ra. Âm /t/ là âm vô thanh, âm /d/ là hữu thanh.

Âm /k/ và /g/ có vị trí chặn hơi ở sâu hơn trong miệng. Hơi được chặn khi lưỡi đưa lên tiếp xúc với ngạc mềm chỗ gần họng để chặn hơi lại, sau đó bật ra. Âm /k/ là âm vô thanh, âm /g/ là hữu thanh.

Đoạn trên các bạn đọc cho vui thôi, vì cách phát âm các phụ âm này trong tiếng Anh về cơ bản giống với cách phát âm trong tiếng Việt. Ví dụ, để phát âm /p/ trong tiếng Anh, các bạn có thể đọc chữ “pờ” trong tiếng Việt (tên của âm /p/) và bỏ “ờ” đằng sau là sẽ thành âm /p/.

Học phát âm tiếng Anh cùng chuyên gia, thạc sĩ Mỹ, giáo viên dạy tiếng Anh trên báo Vnexpress ở đây

Âm /p/, /t/, /k/ đứng ở đầu âm tiết nhấn trọng âm

Khoảng 2016, mình có dịp ngồi cà phê cùng Văn Vũ – người sáng lập phần mềm ELSA. Khi nói chuyện về “người Việt phát âm sai”, Văn nói: “ví dụ như khi phát âm từ “car”, thì người Việt thường nói là “ca”. Như vậy cả âm /k/ và âm /ar/ thì người mình đều phát âm sai.”

Nhận xét rất tinh tế, nhiều người học ở Việt Nam cho rằng mình phát âm chuẩn âm /k/ trong từ “car” vì nó tương đối giống với âm “k” (trong từ “ca”) trong tiếng Việt. Nhưng âm /k/ trong từ “car” sẽ được bật hơi (thuật ngữ gọi là “aspirated”), khác với “cái ca” trong tiếng Việt thì không bật hơi. Đây là điểm khác biệt lớn nhất giữa tiếng Anh và tiếng Việt khi phát âm những âm này.

Giống như âm /k/, các âm /p/ và /t/ cũng sẽ bật hơi khi đứng đầu âm tiết được nhấn. Ví dụ:

Điều này tạo ra những trường hợp thú vị trong tiếng Anh, ví dụ, âm /t/ trong từ “two” thường sẽ được bật hơi đầy đủ, còn trong từ “to” thì thường không. Lý do là từ “two” (hoặc “too”) là từ được nhấn nên có trọng âm; trong khi đó, “to” là từ không được nhấn nên không có trọng âm. Bạn xem video hướng dẫn của Quang nhé:

Âm /p/, /t/, /k/ đứng ở cuối từ

Trường hợp âm /p/ hoặc /t/ đứng ở cuối từ và sau đó không có nối âm, ví dụ:

You need to stop.

Thì âm /p/ trong từ “stop” sẽ được chặn và không bật hơi (thuật ngữ gọi là “unaspirated” – không bật hơi). Do đó, khi cố nghe âm /p/ trong từ “stop”, bạn sẽ không cảm nhận được hơi bị đẩy ra, vì nó đã bị chặn lại.

Tương tự là âm /t/ đứng ở cuối từ và sau đó không có nối âm, ví dụ:

I have a cat

Thì âm /t/ trong từ “cat” sẽ được chặn và không bật hơi, khi nghe, bạn sẽ chỉ cảm nhận âm /æ/ bị chặn lại (bởi âm /t/) thôi.

Âm /k/ thì hơi khác một chút, thông thường thì người nói sẽ không bật âm /k/ khi đứng cuối từ, và không nối âm. Nhưng đôi khi, người nói vẫn bật nhẹ /k/, ví dụ:

I’ll be back

Thì âm /k/ sẽ được chặn và không bật, hoặc bật rất nhẹ.

Đặc thù của âm chặn hữu thanh /b/, /d/, /g/:

Năm 2011, trong một lần đi chơi cùng đôi bạn lớn tuổi người Mỹ là Sue và Don, mình nói: I have a dog in Vietnam. Don nghe xong quay sang hoi: “a doc? Do you mean a doctor?”

Mình lắc đầu nguây nguẩy: No, I mean a “doc”, like a cat.

Don tốt bụng nhắc nhở mình: Oh, you should pronounce it “doggg”. Mình cũng nhắc theo: “yes, I have a doggg”.

Hầu hết người Việt Nam gặp vấn đề khi phát âm các nguyên âm /b/, /d/ và /g/ khi ở cuối từ do những âm này không đứng ở cuối bao giờ trong tiếng Việt. Chúng ta hay thuận miệng đọc “dog” thành “đóc” như Quang ngày xưa vậy.

Lời khuyên của Don vẫn còn giá trị nguyên vẹn, và giờ mình sẽ ghi ra đây:

Nếu bạn thấy mình đang phát âm thiếu hoặc yếu âm cuối, hãy làm rõ GẤP 3 LẦN so với bình thường khi phát âm cuối đó. Ví dụ, bình thường mình chỉ phát âm là “red”, và mình biết là mình phát âm cuối không rõ, hãy nhớ phát âm “reddd”. Sau một thời gian, các bạn sẽ cải thiện dần.