expert@moonesl.vn
Khả năng ghi nhớ và kỹ năng nghe
Hoạt động nghe liên quan rất nhiều tới khả năng ghi nhớ. Đơn giản, khi bạn nghe một câu dài, bạn nhớ được nửa sau thì quên mất nội dung nửa đầu. Nếu không liên kết được thông tin, rút cục bạn nghe được hết mà lại chẳng hiểu gì cả.
Có những người có khả năng ghi nhớ ngắn hạn rất tốt, họ nghe qua một lần là nhớ ngay. Một vài người khác (trong đó có Quang) nghe cái gì xong mà không “hành động”, là sẽ dễ quên ngay sau đó.
Những người có khả năng ghi nhớ ngắn hạn tốt sẽ thuận lợi nhiều hơn so với người có khả năng ghi nhớ kém. Để biết mình có nhớ giỏi không, bạn chỉ cần nghe 10 người giới thiệu tên, tuổi bằng tiếng Việt. Sau đó, cố gắng ghi nhớ và nhắc lại… Bạn nhớ được bao nhiêu?
Ghi nhớ cũng là một loại năng lực có thể rèn luyện được, bằng cách liên kết các thông tin với nhau và luyện tập não bộ một cách chăm chỉ.
Khi luyện nghe tiếng Anh, khả năng ghi nhớ đóng vai trò rất quan trọng, không chỉ là “ghi nhớ ngắn hạn” (short term memory) như mình đề cập ở trên, mà còn cả “ghi nhớ dài hạn” nữa (long term memory).
Phát âm tiếng Anh và khả năng nhớ âm
Khi dạy phát âm tiếng Anh, mình dặn mọi người luyện tập để “ghi nhớ” được tất cả các âm trong bảng phiên âm tiếng Anh IPA (đặc biệt thông qua luyện Minimal pairs).
Ngắn gọn thì nghe “sit” phải ra âm “i lỏng miệng”, còn nghe “seat” thì nhận ra đây là âm “i chặt miệng” (thử sức ở đây). Khi bạn “ghi nhớ” được âm như vậy, sau này khi nghe bất kỳ từ nào cũng có thể “nhận diện” được nguyên âm và phụ âm của từ, do đó, nghe hiểu sẽ dễ hơn nhiều.
Những người chăm chỉ luyện tập và ghi nhớ được âm khi học phát âm không chỉ nói tiếng Anh rõ ràng hơn, mà còn nghe tốt hơn rất nhiều.
Ghi nhớ cách phát âm chuẩn của từ và accent
Việc ghi nhớ đóng vai trò rất quan trọng trong việc luyện nghe từ và cụm từ. Ví dụ, đơn giản nhất để bạn có thể nghe được từ “preparation” là phải “học thuộc” cách phát âm của từ này /ˌprɛp əˈreɪ ʃən/, không phải bằng mắt, mà là bằng tai. Tức là bạn ghi nhớ một phiên bản của từ này trong não, để bất kỳ lúc nào tai nhận được tín hiệu là não sẽ “khớp” luôn.
Khi nghe, với 1 từ, các bạn sẽ phải ghi nhớ nhiều “phiên bản” phát âm, chứ không chỉ 1 cách phát âm chuẩn. Ví dụ, với từ “adult” sẽ có “phiên bản” phát âm Anh Mỹ và Anh Anh hoàn toàn khác nhau. Nếu nhớ được cả 2 phiên bản này, bạn sẽ ít gặp khó khăn hơn.
Đây là lý do những người học Anh Mỹ khi chuyển sang nghe Anh Anh sẽ gặp một chút khó khăn, vì não của họ chưa “lưu trữ” phiên bản Anh Anh, do đó sẽ gặp khó khăn khi “khớp từ” so với Anh Mỹ.
Tương tự, khi nghe một cụm, ví dụ: “all of us have to go”, nếu “nhớ” được 2 cụm nối âm tiếng Anh “olavas” và “hafta” (lại là bằng tai nhé), thì khi nghe chỉ cần nắm từ chính “go”, còn lại thì não sẽ không cần phải “phân tích”, kiểu: “olavas” là gì, “hafta” là gì.
Tại sao người học tiếng Anh “nghe” không giỏi bằng trẻ em bản ngữ?
Trẻ em bản ngữ thường không gặp vấn đề với việc ghi nhớ các cụm kiểu như trên, vì chúng nghe các cụm này thường xuyên, và sử dụng hàng ngày. Do đó, não ghi nhớ và nhận diện một cách rất đơn giản.
Nhưng người học tiếng Anh thì lại là 1 thách thức, có cả ngàn cụm diễn đat như vậy, cách tốt nhất là ghi nhớ càng nhiều càng tốt. Do đó, những người nghe nhiều thường nghe tốt hơn những người nghe ít. Chăm chỉ thực sự quan trọng.
Như vậy, khi “học” nghe tiếng Anh, cốt lõi nhất là bạn phải “học thuộc” cách phát âm của 1 từ (hoặc cụm từ). Nếu bạn nghe âm (phát âm tiếng Anh) kém, thì cũng nên học lại cả bảng phiên âm tiếng Anh IPA luôn. Chỉ có bằng cách ghi nhớ, bạn mới hy vọng lần sau mình không mắc cùng một lỗi như bây giờ.
Vậy, tại sao lại có những phương pháp luyện nghe hiệu quả hơn những phương pháp khác? Tại sao cùng năng lực, cùng thời gian luyện tập, một người có thể tiến bộ nhiều hơn người còn lại?
Vì với những phương pháp luyện nghe khác nhau, các bạn sẽ có hiệu quả khác nhau.
Lời khuyên cho bạn khi luyện nghe tiếng Anh.
1. Nghe chủ động v.s. nghe thụ động
Nghe chủ động luôn hiệu quả hơn nghe thụ động. Ồ, chắc hẳn bạn đã từng nghe về phương pháp “tắm tiếng Anh”, “bật tiếng Anh mọi lúc mọi nơi:… và hiệu quả của nó? Nghe tiếng Anh cả trong lúc ngủ? Ồ, tất nhiên là sẽ hiệu quả hơn so với “không làm gì”, nhưng thực sự thì nếu bạn nghe “trong tiềm thức” thì sẽ rất khó để ghi nhớ được cách phát âm của một từ hoặc một cụm từ.
Nghe chủ động thì rất mệt, nhưng bạn biết chính xác mình đang cần gì và đang tìm kiếm điều gì. Não của bạn “chủ động” tìm kiếm từ khóa, hiểu, và ghi nhớ cách phát âm. Do đó, hiệu quả đương nhiên là sẽ cao hơn rất nhiều.
Hãy luôn nghe với một mục tiêu trong đầu.
2. Tài liệu phù hợp
Tài liệu phù hợp là tài liệu mà bạn se hiểu khoảng 70-80% nội dung của bài nghe sau 1-3 lần nghe đầu tiên. Vẫn còn khoảng trống 20-30% cho bạn luyện tập và “bổ sung dữ liệu” vào bộ nhớ của mình.
3. Sự yêu thích
Thứ nhất, đó là sự yêu thích việc học và nghe tiếng Anh. Nếu bạn đã có phương pháp luyện tập đúng, và bạn thực sự thích nghe, bạn sẽ “nạp” được rất nhiều vào bộ nhớ của mình thông qua thời gian tiếp xúc lâu dài.
Nghiên cứu chỉ ra rằng, những người giỏi ngoại ngữ đều là những người yêu ngôn ngữ. Họ không ngại khi sử dụng ngôn ngữ, mắc lỗi, và học từ lỗi lầm của mình. Mỗi lần “học” như vậy, não lại có 1 bản ghi xuất sắc hơn, sâu sắc hơn.
Thứ hai, đó là lựa chọn tài liệu mà bạn ưa thích. Nếu bạn quan tâm tới vấn đề, chủ đề nào đó, và luyện nghe thường xuyên, bạn sẽ dễ ghi nhớ hơn.
Đừng luyện nghe tài liệu “vu vơ” trên mạng, giống như nghe tiếng Việt, những thứ sâu sắc thường đọng lại, còn những mảng thông tin rời rạc và vô vị sẽ bị cuốn đi. Tài liệu càng ý nghĩa (với bạn) thì khả năng nghe của bạn càng dễ đi lên. Xem nguồn luyện nghe tiếng Anh để tìm nguồn luyện nghe phù hợp với bản thân.
Tài liệu ý nghĩa nhất chính là GIAO TIẾP THỰC TẾ, hoặc LÀM VIỆC BẰNG TIẾNG ANH.
Tác giả: Thầy Quang Nguyễn
Fanpage: MoonESL – phát âm tiếng Anh
Khóa học: Phát âm tiếng Anh – nói tự nhiên
Khóa học: Phương pháp luyện nghe sâu tiếng Anh
