expert@moonesl.vn
Có tự học phát âm tiếng Anh được không? Sẽ mất bao nhiêu thời gian? Cùng đọc chia sẻ kinh nghiệm tự học phát âm tiếng Anh của cô Moon, kèm video hướng dẫn cách tự luyện phát âm. Bài viết “10 bước tự luyện phát âm tiếng Anh” cho bạn các bước chi tiết hơn để tự luyện phát âm tiếng Anh.
Có tự học phát âm tiếng Anh được không?
Có 1 bạn nhắn tin hỏi Quang: “Thầy ơi, Thầy cho em hỏi phát âm có tự học được không ạ? và một người bình thường cần bao lâu để luyện phát âm trở nên tốt hơn ạ?”
1. Có tự học phát âm tiếng Anh được không?
Câu trả lời là: CÓ.
Mình và Moon đều tự mày mò để học phát âm dựa trên kinh nghiệm sống và làm việc ở Mỹ. Nhưng thực sự là rất vất vả. Nhớ hồi đầu, mình rất hoang mang về khẩu hình, ý nghĩa và vai trò của nó, đọc sách và xem video hướng dẫn thì rất phức tạp. Dù vậy, âm thì lại chỉ là 1 phần rất nhỏ để nói giống người Mỹ.
Có một đợt, mình cố phát âm rõ từng âm như trong từ điển, nghe từ thì ổn, mà vào câu thì rất tệ. Nghiên cứu càng sâu, càng thấy âm chỉ là cái nền, lâu đài nằm ở phần khác.
Bây giờ, mọi người đọc nội dung khóa học phát âm thì biết “lâu đài” nó ở đâu: trọng âm, giai điệu (rhythm), ngữ điệu (intonation), nối âm, nuốt âm, flow of the speech, thought group… Mỗi cái quan trọng 1 kiểu.
Vậy làm thế nào mình hoàn thiện được? Do chăm chỉ và may mắn. Chăm chỉ là nghe hàng ngày, luyện shadow và cố ngồi chiêm nghiệm.
May mắn là đã được sống ở Mỹ, và lại được sống ở Mỹ sau khi nghiên cứu phát âm… và tiếp tục chiêm nghiệm. Mình ngẫm nhiều, đọc nhiều đến nối đi phát biểu về cách dạy phát âm ở hội nghị MI TESOL ở Mỹ, mà các giáo sư và giáo viên tiếng Anh bản xứ đều đánh giá rất cao, vỗ tay, xin slide, và tiếp cận Quang và Moon vào bữa tối hôm đó để nói chuyện, trao đổi và học hỏi thêm kinh nghiệm dạy phát âm tiếng Anh.
Phương pháp dạy tiếng Anh online của MoonESL cũng được đăng trên tạp chí chuyên ngành giảng dạy tiếng Anh ở Mỹ, MI TESOL.
2. Một người bình thường cần bao lâu để luyện phát âm trở nên tốt hơn
Miễn học là sẽ giỏi, cho nên là khi em bắt đầu tìm cách đọc IPA và nghe cho chuẩn, là đã tốt hơn rồi.
Tuy nhiên, khi phát triển luôn có giai đoạn “trúc trắc”, kiểu tự nhiên học xong nói nghe dở tệ hơn, đó là bình thường. Nếu chiêm nghiệm đủ, thực hành đủ, luyện tập đúng cách, em sẽ bước vào “phase” mới, nơi em nói rõ hơn 1 chút và nghe tốt hơn 1 chút.
CÓ BẮT BUỘC PHẢI HỌC PHÁT ÂM KHÔNG? Câu trả lời là KHÔNG. Nhưng NÊN học nếu có điều kiện. Vì như vậy tiết kiệm được nhiều thời gian và tiền bạc cho bạn. Hầu hết mọi người gặp vấn đề với nghe và nói tiếng Anh vì phát âm sai.
Phát âm tiếng Anh giống như móng nhà, nếu bạn có nền móng vững chãi, khả năng nghe và nói sẽ tiến bộ rất nhanh.
6 bước tự luyện phát âm tiếng Anh của cô Moon Nguyen
Làm thế nào để phát âm tiếng Anh chuẩn và tự nhiên? Cô Moon chia sẻ 6 bước:
- Tìm hiểu bảng phiên âm tiếng Anh (IPA)
- Gắn liền nghe với phát âm
- Tìm hiểu về trọng âm và giai điệu (rhythm)
- Nghe và phân tích
- Đọc theo ở tốc độ chậm
- Lặp lại nhiều lần bước 3, 4, 5
Bạn có thể tự luyện tập phát âm tiếng Anh để nói tự nhiên như người bản xứ được không? Nếu các bạn giống Moon, tự luyện phát âm tiếng Anh là hoàn toàn có thể, mặc dù điều này mất khá nhiều thời gian. Trong bài viết này, Moon sẽ chia sẻ kinh nghiệm cá nhân trong việc tự luyện phát âm rõ ràng, tự tin nhé.
1. Tìm hiểu bảng phiên âm tiếng Anh
=> Xem về bảng phiên âm tiếng Anh ở đây
Một trong những sai lầm phổ biến của nhiều người (trong đó có mình ngày xưa) là đồng nhất các âm tiếng Anh với tiếng Việt, kiểu như cố cho nó trở nên “gần gũi” với âm tiếng Việt để học cho nhanh. Ví dụ, khi bạn nói từ “this” thì đọc âm ‘th’ thành âm /d/ cho dễ, hay đọc từ “job” thành “dóp” chẳng hạn. Hãy quên ngay kiểu học này đi bạn nhé! Nếu bạn muốn phát âm rõ ràng cho người khác hiểu, bạn cần tập trung chú ý làm đúng/rõ những âm không có trong tiếng Việt, ví dụ âm /ɪ/ hay các âm gió khó như /tʃ/ (cheap, watch), /dʒ/ trong “job” hay “fridge”.
Để làm được điều này, bạn hoàn toàn có thể tự lên mạng, tìm hiểu về hệ thống bảng phiên âm tiếng Anh (kèm video). Một số kênh gợi ý là Rachel’s English: https://www.youtube.com/c/rachelsenglish/featured
Kênh này thuở xưa mình cũng tìm hiểu và thấy rất đầy đủ và hữu ích, nếu bạn có thể nghe hiểu tiếng Anh thì đây là một kênh hữu dụng.
Nếu bạn không hiểu tiếng Anh và muốn tiếng Việt cho gần gũi, bạn có thể tham khảo kênh Youtube của MoonESL: https://www.youtube.com/c/MoonESLphatamtienganh
2. Đừng đi đường tắt, hãy gắn liền NGHE VỚI PHÁT ÂM
=> Xem tổng hợp các bài viết về phương pháp luyện nghe ở đây
Rất nhiều người thích học quy tắc phát âm. Theo mình, để nhớ hết những quy tắc và các ngoại lệ sẽ mất quá nhiều thời gian và công sức. Học quy tắc không giúp bạn biết cách đọc chuẩn của từ vì bạn đã tách rời việc NGHE với phát âm. Giống như một đứa trẻ học nói, chúng cần nghe thấy người lớn nói từ đó trước khi có thể nói đúng từ. Ví dụ, con mình học nói từ “bố”, nó phải nghe bố nói rất nhiều từ này trước khi con làm thành công.
Do đó, cách tốt nhất là tạo thành thói quen kiểm tra cách phát âm của bất kỳ từ mới nào mà bạn học được. Các từ này sẽ xuất hiện lại nhiều lần nếu bạn nghe nói tiếng Anh thường xuyên, cho nên, bạn sẽ nhớ các phát âm của các từ này.
3. Tìm hiểu về trọng âm và giai điệu khi nói
=> xem thêm về trọng âm tiếng Anh ở đây
Phát âm không chỉ học về âm, bạn hãy nhớ điều này! Để nói rõ ràng, bạn đừng chỉ đọc to rõ từng từ, vì như vậy người nghe sẽ cảm thấy rất khó tập trung. Cách nghe tiếng Anh của mọi người là tập trung vào các từ bạn nhấn to nhất, và nhận diện từ đa âm tiết dựa trên trọng âm của nó. Do đó, bạn cần đảm bảo rằng bạn đang nhấn đúng trọng âm của những từ quan trọng trong câu, và làm rõ những từ truyền tải ý nghĩa của câu.
Ví dụ, nếu bạn định nói: Failure is an important stage on the road to success.
Bạn cần làm rõ các phần in HOA sau:
FAIlure is an important STAGE on the ROAD to sucCESS.
=> xem thêm về giai điệu trong tiếng Anh (rhythm) ở đây
4. Nghe và phân tích
Hãy chọn một bài đọc ngắn ở bất kỳ quyển giáo trình tiếng Anh nào, ở tốc độ chậm. Khi bắt đầu, bạn có thể chỉ chọn 3-5 câu là đủ. Sau đó, bạn hãy thử nghe người ta nói (kèm nhìn transcript).
Dựa trên cách nói, bạn hãy gạch chân trọng âm của từ, tự thử nhận diện các âm của các từ xem có đúng không. Bạn hoàn toàn có thể kiểm tra lại âm của các từ dựa vào việc tra từ điển hoặc nhanh hơn, bạn có thể dùng trang: https://tophonetics.com/
Nếu không có quyển giáo trình nào trong tay, bạn có thể tìm một bất kỳ một đoạn tiếng Anh nào, sau đó vào Google translation để nghe đọc mẫu, hoặc đưa lên trang này: https://www.naturalreaders.com/
Trang này có lợi thế là bạn có thể chọn chất giọng (nam/nữ, các accent khác nhau) + tốc độ đọc (nhanh/chậm tùy ý). Khi nghe mẫu đọc, cố gắng phân tích và cảm nhận cách họ đọc từ, nhấn trọng âm và nhấn các từ quan trọng trong câu. In phần text của bài ra, gạch xanh đỏ và viết ra phiên âm theo mình là cách học hiệu quả.
5. Đọc theo ở tốc độ chậm
Đừng vội vàng làm những bài tập “shadowing” (đọc đuổi theo mẫu) mà các cao thủ tiếng Anh thường chia sẻ trên mạng. Những bài tập này hoàn toàn không phù hợp với người mới bắt đầu. Dựa trên những phân tích bạn đã làm ở bước 3, nghe lại mẫu đọc và tập đọc theo.
Ở bước này, bạn đừng quên tự ghi âm và nghe lại. Ghi âm nhiều lần, tự nghe và tự đánh giá xem mình đã nhấn trọng âm đúng chưa, đã nhấn đúng từ mà mẫu nhấn hay chưa.
6. Lặp lại nhiều lần bước 3, 4 & 5
Học phát âm chưa bao giờ tách rời với việc nghe. Khi luyện phát âm, mình không học theo sách giáo trình phát âm, đọc từng từ lẻ. Theo mình, đây là cách mất thời gian nhất. Hãy nghe càng nhiều càng tốt (bước 3), ghi âm liên tục một bài (bước 4) cho tới khi bạn cảm thấy hài lòng (bước 5).
Đặt mục tiêu: Mỗi bài bạn chọn không cần quá dài, hãy chọn bài đọc chậm, đơn giản, dễ đọc trước. Sau đó, nâng dần tốc độ của bài cũng như độ dài của bài.
Đó là những bước mình đã đi qua và mình tin chắc rằng nếu bạn kiên trì áp dụng, nhất định sẽ thành công. Còn nếu bạn không thể kiên trì, hãy tìm một chuyên gia có thể dẫn đường cho bạn.
Tác giả: Cô Moon Nguyễn
Fanpage: MoonESL – phát âm tiếng Anh
Khóa học: Phát âm tiếng Anh – nói tự nhiên
Khóa học: Phương pháp luyện nghe sâu tiếng Anh
10 bước tự luyện phát âm tiếng Anh
Để tự học phát âm tiếng Anh, bạn cần phải:
- Lựa chọn 1 chuẩn Anh Anh hoặc Anh Mỹ
- Nhận diện và phát âm toàn bộ âm IPA
- Học cách nói có trọng âm
- Học cách nói đúng giai điệu
- Học cách nói đúng ngữ điệu
- Luyện thói quen kiểm tra phát âm từ tiếng Anh
- Luyện nghe và nhận diện
- Luyện tập nói tiếng Anh từng từ và theo cụm
- Nhớ ghi âm giọng nói của mình
- Tìm hiểu những từ tiếng Anh mà bạn thường phát âm sai
1. Lựa chọn “chuẩn”
Trên thế giới có bao nhiêu vùng miền nói tiếng Anh thì có bấy nhiêu kiểu phát âm. Nhưng chỉ có 2 chất giọng tiếng Anh được coi là chuẩn: tiếng Anh-Mỹ và Anh-Anh. Nếu học phát âm tiếng Anh, việc đầu tiên bạn nên làm là quyết định muốn nói theo kiểu Anh-Mỹ hay Anh-Anh.
2. Nhận diện và phát âm toàn bộ các âm tiếng Anh
Tại sao việc này lại quan trọng? Vì tiếng Anh có rất nhiều âm mà tiếng Việt không có. Do đó, học phát âm tiếng Anh bao gồm việc học các âm “mới” mà có thể bạn chưa từng nói bao giờ. Từ đó, bạn có cách phát âm giống với cách phát âm của người bản ngữ hơn.
Lưu ý là âm trong tiếng Anh-Mỹ và Anh-Anh có nhiều điểm rất khác biệt. Nên nếu học, bạn chỉ nên học theo một chuẩn để tránh bị nhầm lẫn.
Nhận diện âm có nghĩa là bạn có thể nghe một từ và phát hiện được đó là âm gì trong tiếng Anh (ví dụ bạn nghe từ wall, có thể nói nguyên âm là /o/).
Phát âm chính xác có nghĩa là sau khi nghe, bạn có thể nói từ đó giống như người bản xứ.
Để làm được điều này, bạn cần biết về bảng phiên âm tiếng Anh (IPA) – xem ở đây
3. Học cách nói có trọng âm
Một trong những khác biệt cơ bản giữa tiếng Anh và tiếng Việt là trọng âm từ. Một từ tiếng Anh có thể bao gồm nhiều âm tiết, nhưng chỉ có một âm tiết được nhấn trọng âm chính (primary stress). Việc học trọng âm tiếng Anh bao gồm 2 nội dung chính:
+ Biết trọng âm của từ nằm ở đâu.
+ Biết cách nhấn trọng âm của từ để phát âm đúng.
Một điểm thú vị là trọng âm của một từ trong tiếng Anh-Mỹ và Anh-Anh có thể khác nhau. Ví dụ, trong tiếng Anh-Mỹ, từ masSAGE có trọng âm rơi vào âm tiết thứ hai; còn MASsage trong tiếng Anh-Anh có trọng âm rơi vào âm tiết thứ nhất.
Xem bài đầy đủ về trọng âm tiếng Anh ở đây
4. Học cách nói đúng giai điệu
Mỗi ngôn ngữ đều có một thứ “âm nhạc” riêng. Giai điệu chính là âm nhạc đó. Khi nói tiếng Anh, người bản ngữ sử dụng một giai điệu rất riêng. Học phát âm tiếng Anh bao gồm học giai điệu này; nó bao gồm việc giữ hơi, nhấn đúng từ, làm rõ các từ quan trọng… Khi học giai điệu tiếng Anh, người học đôi khi có cảm giác như mình đang học hát vậy.
Xem bài đầy đủ về giai điệu ở đây
5. Học cách nói đúng ngữ điệu
Ngữ điệu thể hiện cảm xúc hoặc ẩn ý của người nói. Mỗi ngôn ngữ đều có cách thể hiện ngữ điệu riêng. Ngạc nhiên, phật lòng, buồn phiền, căm tức… tất cả những trạng thái tình cảm trên đều có thể được thể hiện bằng ngôn ngữ nói thông qua ngữ điệu.
Xem thêm về ngữ điệu ở đây
6. Luyện thói quen kiểm tra phát âm từ tiếng Anh
Khi bạn nói tiếng Anh, nếu không chắc chắn về cách phát âm của một từ, không được đoán. 60% các từ tiếng Anh có cách nói khác với cách viết, nếu không kiểm tra từ điển, bạn sẽ phát âm sai.
Khi đọc bằng tiếng Anh, luôn tự hỏi mình: “Từ này phát âm như thế nào nhỉ? Nó bao gồm những âm nào?”. Nếu bạn không chắc chắn, hãy kiểm tra từ điển. Nếu có ít kinh nghiệm giao tiếp hoặc phát âm tiếng Anh, bạn phải làm điều này một cách thường xuyên.
Xem cách tra từ điển tiếng Anh ở đây
7. Luyện nghe và nhận diện
Luyện nghe thường xuyên là cách tốt nhất để học phát âm tiếng Anh. Hãy mở TV, radio, podcast, show, phim… Khi nghe, tập trung vào cách mỗi âm hoặc từ được phát âm. Hãy thử đoán xem âm đó là âm gì.
Khi bạn nghe người không bản xứ nói tiếng Anh, cần nghe được những lỗi phát âm của họ.
Để biết cách luyện nghe tiếng Anh, vào đây
8. Luyện tập nói tiếng Anh từng từ và theo cụm
Khi luyện nói, bạn có thể luyện phát âm từng từ một hoặc theo cụm. Có nhiều cách học, bạn có thể luyện bằng cách nói từng âm, luyện nói chuẩn từng từ hoặc luyện nói theo cụm.
Luyện nói theo cụm như thế nào?
Bạn có thể bắt đầu bằng việc luyện nói các từ quan trọng trong câu trước, ví dụ, khi bạn muốn nói câu: “I want my brother to win”. Đầu tiên, bạn luyện phát âm thật chính xác những từ mang ý nghĩa trong câu (content words): WANT, WANT, WANT; BROther, BROther, BROther; WIN, WIN, WIN.
Sau đó, ghép các từ quan trọng này lại: WANT… BROther…WIN…; WANT… BROther…WIN…; WANT… BROther…WIN…
Cuối cùng là đọc cả cụm, nhớ là những từ không quan trọng thì đọc nhỏ hơn, thấp hơn và ngắn hơn các từ quan trọng: i WANT my BROther to WIN.
Đừng lo lắng nếu ban đầu bạn không thể phát âm đúng từ hoặc cụm tiếng Anh. Trước hết, bạn cần tập trung vào việc tưởng tượng xem mình nên phát âm từ này như thế nào đã. Nói cách khác, bạn cần biết các phát âm của từ đó trong đầu, mặc dù cái miệng chưa hoàn toàn nghe lời bạn.
Luyện nói tiếng Anh theo cụm ở đây
9. Nhớ ghi âm giọng nói của mình
Khi đọc hoặc nói, bạn có thể ghi âm lại giọng nói của mình rồi nghe lại. Nếu bạn còn không thể hiểu mình vừa nói gì thì đừng hy vọng người khác có thể hiểu được. Ghi âm và nghe lại thường xuyên sẽ giúp bạn cải thiện khả năng phát âm một cách đáng kể.
10. Tìm hiểu những từ tiếng Anh mà bạn thường phát âm sai
Bạn cần tìm hiểu những từ tiếng Anh thường phát âm sai một cách có hệ thống. Bạn có thể lập danh sách từ mình thường sử dụng và kiểm tra lại cách phát âm các từ này.
Tác giả: Quang Nguyễn
Fanpage: MoonESL – phát âm tiếng Anh
Khóa học: Phát âm tiếng Anh – nói tự nhiên
Khóa học: Phương pháp luyện nghe sâu tiếng Anh