Đánh vần tiếng Anh là một nhu cầu “bản năng” của người Việt, lý do là ngôn ngữ nói và viết của chúng ta có rất nhiều tương đồng với nhau. Tuy nhiên, nếu áp dụng “đánh vần tiếng Việt” vào “đánh vần tiếng Anh”, liệu có hiệu quả tương tự?

Bài viết chia sẻ:

Những khác biệt giữa “phonics” và “đánh vần” trong tiếng Việt
4 lý do tiếng Anh khó đánh vần
Cách tận dụng các lợi thế của “phonics” để học

NHỮNG KHÁC BIỆT KHI TRẺ EM MỸ VÀ VIỆT NAM HỌC “PHONICS” (ĐÁNH VẦN TIẾNG ANH)

Tại sao trẻ em Mỹ và Việt Nam học đánh vần

Đánh vần (phonics) nhằm phục vụ cho mục tiêu đọc và viết. Trẻ em Mỹ đã biết cách nói, và đánh vần sẽ giúp các con làm quen với mặt chữ. Như vậy, khi học “phonics” trẻ em Mỹ đã biết phát âm, nhưng chưa biết mặt chữ.

Đối với trẻ em Việt Nam, thường thì việc đánh vần phục vụ cho mục tiêu đọc và phát âm (đọc to). Phần lớn trẻ em Việt Nam khi học “đánh vần” tiếng Anh thì đã biết mặt chữ, nhưng lại chưa biết phát âm.

Đó là sự khác biệt lớn nhất giữa trẻ em Mỹ và Việt Nam học “đánh vần tiếng Anh”

Sự khác biệt giữa tiếng Anh và tiếng Việt

Tiếng Việt thật tuyệt diệu, vì về cơ bản, chúng ta có thể nhìn vào mặt chữ và đọc chính xác. Đó là lý do học đánh vần là bước rất quan trọng khi dạy trẻ nhỏ tập đọc ở Việt Nam.

Tiếng Anh cũng có những quy tắc nhất định để đánh vần, do đó, người Mỹ vẫn dạy “phonics” – quy tắc đánh vần – cho trẻ nhỏ. Tuy nhiên, trẻ em Mỹ học đọc vất vả hơn trẻ em Việt Nam nhiều lần, vì tiếng Anh có nhiều khác biệt giữa chữ viết và phát âm.

5 LÝ DO TIẾNG ANH KHÓ “ĐÁNH VẦN”

1. Một “chữ” có thể đọc thành nhiều âm

Khác biệt dễ thấy nhất là một chữ có thể đọc thành nhiều âm. Ví dụ, chữ “s” trong từ “sign” có âm /s/, trong từ “pleasure” có âm /ʒ/, trong “resign” lại là âm /z/, còn trong “pressure” thì là âm /ʃ/. Do đó, nếu đơn giản nhìn vào mặt chữ để “luận”, thì người đọc rất dễ mắc sai lầm.

2. Một âm có thể viết theo nhiều cách

Khác biệt thứ hai là một âm có thể được viết theo nhiều cách khác nhau, ví dụ âm /i/ trong từ “sEE”, “sEA”, “scEne”, recEIve”, thIEf, “amOEba” hoặc “machIne”.

3. Một chữ là 1 tổ hợp âm

Lý do thử ba khiến tiếng Anh khó đánh vần là đôi khi một chữ cái đại diện cho một tổ hợp âm, ví dụ trong “exit” (chữ “x” phát âm là /ks/) hoặc use (chữ “u” phát âm là /ju/). Hiện tượng này, đặc biệt với chữ “x”, khiến người học thường gặp lúng túng hay nhầm lẫn trong phát âm.

4. Một số chữ không được phát âm

Cuối cùng, một số chữ trong tiếng Anh hoàn toàn không được phát âm, ví dụ như KnoW, douBt, thouGH, iSland, climB…

Vì những khó khăn trên, học sinh Mỹ khi tập đọc thường phải kết hợp giữa phương pháp “phonics” và “whole word”, có nghĩa là vừa dùng “đánh vần” để hỗ trợ, nhưng vẫn phải học thuộc cả mặt chữ.

5. Trọng âm

Tiếng Anh có trọng âm, tiếng Việt thì không. Và nếu chỉ nhìn vào mặt chữ, đôi khi rất khó xác định được trọng âm của 1 từ nằm ở đâu.

Giải pháp của phần lớn người Việt Nam là: bỏ qua trọng âm và đọc các âm tiết “đều đều” giống tiếng Việt (important = im-po-từn, necessary = nét xét sơ ry…). Đây là con dao 2 lưỡi, một mặt giúp trẻ cảm thấy “thoải mái” hơn khi đọc tiếng Anh, nhưng lại khiến trẻ không giao tiếp được tiếng Anh vì phát âm sai.

TẬN DỤNG NHỮNG LỢI THẾ CỦA PHONICS THẾ NÀO CHO ĐÚNG?

Dù có những bất cập, các quy tắc “đánh vần” vẫn hữu dụng trong việc hỗ trợ trẻ “giải mã” ngôn ngữ. Nếu biết TẤT CẢ các quy luật đánh vần, bạn có thể phát âm đúng đến 80-90% các từ trong tiếng Anh. Hơn nữa, nếu kết hợp giữa “phonics” và nghe tiếng Anh, hầu hết trẻ em sẽ đều dần học được cách phát âm tiếng Anh chính xác.

Giải pháp 1: Gặp từ mới thì cần tra từ điển, nghe và bắt chước theo

Hiện nay, từ điển online đều có phần phát âm để người học có thể nghe được, ví dụ nếu học tiếng Anh Anh thì có thể dùng https://dictionary.cambridge.org/, còn Anh Mỹ có thể dùng https://www.dictionary.com/. Trường hợp muốn nghe đa dạng “accent” và trong bối cảnh thực tế thì có thể dùng: https://youglish.com.

Giải pháp 2: Học nghe nói trước khi (hoặc song song) học “đánh vần”

Nếu trẻ đã có thể giao tiếp tiếng Anh tốt, và ý thức đầy đủ về cách phát âm tiếng Anh chuẩn, khi học “đánh vần” tiếng Anh, trẻ sẽ học theo 1 cách gần như tương tự trẻ em Mỹ học đọc. Lúc này, “phonics” giúp mở rộng vốn từ cho trẻ mà không ảnh hưởng quá lớn đến phát âm.

Tất nhiên, nếu gặp 1 từ hoàn toàn mới, vẫn nên tra từ điển cùng trẻ

Giải pháp 3: Dùng sách giấy kèm tiếng

Các phần mềm hiện nay đang làm tương đối tốt phần này. Trẻ em đọc và nghe cùng 1 lúc, như vậy, trẻ sẽ nhận diện mặt chữ và âm thanh song song, và học từ mới mà không ảnh hưởng phát âm.

Giải pháp 4: Bố mẹ phát âm chuẩn và đọc sách cùng con

Đây là một giải pháp tuyệt vời, vừa tăng cường tương tác và tình cảm trong gia đình, lại vừa giúp trẻ tiến bộ và yêu đọc sách. Để phát âm chuẩn được, các bố mẹ nên: